۱- هدایت و توحید؛ چرا که همانا گمراهی و شرک از بزرگ ترین اسباب دلتنگی است.

۲- نور ایمان؛( ایمانی صحیح که همراه با عمل صالح باشد). این نور را الله عزوجل در قلب بنده هایش می افکند.

۳- علم نافع، که شرح صدر و فراخی دل به همراه دارد.

۴- توبه نمودن و برگشتن به سوی الله عزوجل و دوستی او با تمام وجود، و روی آوردن به او و به عبادتش مشغول شدن.

۵- مداومت یاد الله عزوجل در هر حال و مکان؛ چرا که ذکر، تأثیر عجیبی در شرح صدر و فراخی دل و از بین بردن غم و غصه دارد.

۶- نیکی کردن به خلق؛ انسان باید سعی کند به صورت های مختلف و در حد امکان به خلق خدا منفعت برساند. انسان بخشنده و نیکوکار، دل بازترین مردم و پاک طینت ترین و بافضیلت ترین آن ها است.

۷- شجاعت، که همانا مرد شجاع، دلباز است و دلی فراخ دارد.

۸- بیرون راندن عیوب از قلب؛ عیوبی چون صفات بد که موجب تنگی دل و عذاب آن می شود، مانند: حسد، کینه، خیانت، دشمنی، نفرت و ظلم.

از پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد بهترین مردم سئوال شد، فرمود: (هر کسی که مخموم القلب است و زبانش راست گفتار باشد، گفتند: راست گفتار را می دانیم، اما مخموم القلب چیست؟ فرمود: کسی که قلبش پرهیزگار و پاک است و گناه، ظلم، خیانت و حسد در آن نیست) (ابن ماجه).

۹- عدم افراط در نگاه کردن و گفتن و شنیدن و در نزدیکی و خوردن و خوابیدن؛ که همانا ترک زیاده روی در آن ها از اسباب فراخی دل است و سبب از بین رفتن غم و غصه می شود.

۱۰- مشغول شدن به کار یا علمی نافع؛ کار و علم نافع، قلب را از عوامل اضطراب دور ساخته و آن سرگرم می کند.

۱۱- انجام هر کار در همان روز و موکول نکردن آن به آینده.

۱۲- غصه نخوردن بر گذشته.

۱۳- انسان باید برای آن چه که در دین و دنیایش به او نفع میرساند تلاش کند و از پروردگارش برای رسیدن به هدف و پیروزی کمک بخواهد و از او یاری و مدد بجوید که این عمل، او را از غم و غصه دور کرده و به او تسلی می دهد.

۱۴- انسان باید به کسی نگاه کند که پایین تر از اوست، چه از لحاظ سلامتی و چه از نظر رزق و روزی و… .

۱۵- فراموش کردن ناخوشایندی هایی که گذشته و امکان دفعشان هم نبوده است.

۱۶- هرگاه به فردی مصیبتی وارد شد باید تلاش کند که آن را سبک بپندارد و به اندازه تواناییش دفع نماید.

۱۷- داشتن قوت قلب و فرو نرفتن در اوهام و خیالات و آشفتگی ها. چرا که اوهام و خیالات، تفکرات بد را جلب می نماید. فرد باید تلاش کند عصبانی نشود و منتظر بروز ناخوشایندی ها نباشد، بلکه کار را به الله عزوجل موکول نماید .در عین حال، اسباب نافع را هم اختیار نماید و عفو و سلامتی را از الله عزوجل درخواست نماید.

۱۸- تکیه، اعتماد و توکل قلب بر الله عزوجل و داشتن حسن ظن نسبت به او؛ چرا که هر کس به الله توکل نماید اوهام و خیالات بر او تأثیری ندارد.

۱۹- فرد عاقل می داند که زندگی صحیح، زندگی ای است که پر از آرامش و خوشبختی باشد. او می داند زندگی، واقعاً کوتاه است، پس نباید آن را با غم و اندوه کوتاه تر نماید. او می داند که نباید در برابر ناملایمات، سست شود.

۲۰- آن گاه که سختی بدو هجوم آورد، بین آن سختی و بقیه نعمت های دینی و دنیوی اش جمع بندی و مقایسه نماید. بعد از مقایسه، برای او آشکارتر می شود که نعمت های او از آن مصیبت بیش تر است.

۲۱- بداند که آزارهای مردم، مخصوصاً گفتار بد، به او ضرر نمی رساند و نباید به آن ها اهمیت دهد. ضرر واقعی را همان مردم می بینند.

۲۲- انسان باید افکارش را روی مواردی متمرکز کند که به او نفع دینی و دنیایی میرساند.

۲۳- انسان نباید از کسی توقع امتنان و تشکر داشته باشد. او باید بداند که این اعمالِ صالح، بین او و الله عزوجل می باشد و باید انتظار پاداش را از او داشت. او نباید به امتنان کسی که به او نیکی ای کرده است، اهمیتی دهد ﴿ ‏ إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاء وَلَا شُکُوراً ‏﴾  ما شما را تنها به خاطر ذات خدا، غذا می دهیم ، و از شما پاداش و سپاسگزاری نمی خواهیم (۹انسان) .

۲۴- نسبت به انجام کارهای سودمند اهتمام ورزد و به کارهای مضر مشغول نشود. حتی فکرش نیز نباید درگیر کارهای مضر شود.

۲۵- انسان باید کارهایی که در همان حال دارد را به انجام برساند و از کارهایی که برای آینده دارد فارغ شود. برای انجام کارهای آینده باید زمانی را اختیار نماید که نیروی فکر و عملش را بازیافته است.

۲۶- بین کارها و علوم نافع، مهم ترین آنها را برگزیند، خصوصاً مواردی علاقه ی او را افزایش می دهد. او باید از الله عزوجل برای انجام آن کار مدد بخواهد، سپس مشورت کند و آن گاه که مصلحت کار تشخیص داده شد، با توکل به الله عزوجل بدان بپردازد.

۲۷- سخن گفتن از نعمت های ظاهری و باطنی الله عزوجل؛ همانا با شناخت آن ها و با سخن گفتن در مورد آن ها، الله عزوجل، غم و غصه را دفع می نماید.

۲۸- اگر انسان، در رفتار همسر، فامیل و هر کسی که با وی روابطی دارد، عیب و ایرادی مشاهده نمود، دوستی بین خود و او را به یاد آورد تا رابطه تداوم بیابد و دل باز شود.

۲۹- دعا نمودن برای درست شدن تمام کارها. بهترین دعا این است که انسان بگوید: «اللَّهُمَّ أَصْلِحْ لِی دِینِی الَّذِی هُوَ عِصْمَةُ أَمْرِی وَأَصْلِحْ لِی دُنْیَایَ الَّتِی فِیهَا مَعَاشِی وَأَصْلِحْ لِی آخِرَتِی الَّتِی فِیهَا مَعَادِی وَاجْعَلْ الْحَیَاةَ زِیَادَةً لِی فِی کُلِّ خَیْرٍ وَاجْعَلْ الْمَوْتَ رَاحَةً لِی مِنْ کُلِّ شَرٍّ» (مسلم) بار الها، دینم را برای من اصلاح بفرما که محور همه کارهای من است . و دنیایم را برایم اصلاح فرما که در آن امرار معاشم است، و آخرتم را برایم اصلاح فرما کهمعاد من بهسوی آن است و زندگیم را برای کارهای خیر زیاد بفرما و مرگ را برای خلاصی از هر شری برایم قرار ده.

و همچنین این دعا «اللَّهُمَّ رَحْمَتَکَ أَرْجُو فَلَا تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَةَ عَیْنٍ وَأَصْلِحْ لِی شَأْنِی کُلَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْت» (ابوداود و احمد) یعنی: ای الله، رحمتت را طلب دارم، مرا به اندازه یک چشم به هم زدن به حال خودم وا مگذار و تمام کارهایم را اصلاح بفرما که به جز تو هیچ اله و معبودی نیست.

۳۰- جهاد در راه الله عزوجل؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم  در این باره می فرماید: (در راه الله عزوجل جهاد کنید که همانا جهاد در راه خدا، دری از درهای بهشت است، و الله به وسیله آن، انسان را از غم و غصه نجات می دهد) (احمد و حاکم)

این موارد، درمان مفیدی برای بیماری های روحی هستند و برای کسی با تدبیر و صدق و اخلاص بدان عمل می نماید، می تواند از بزرگترین درمان ها باشد. برخی از علماء، بسیاری از بیماری های روحی را با آن معالجه نموده اند، و الله عزوجل، با انجام این موارد، فواید زیادی به بیمار رسانده است.

وصلی الله و سلّم علی عبده ورسوله محمد وعلی آله وأصحابه أجمعین ومن تبعهم

منبع: اسلام پرسش و پاسخ  با تصرف